Adeta başyapıt: Bugüne kadarki en net galaksi görüntüsü ortaya çıktı

Heykeltıraş Galaksisi, birçok açıdan Samanyolu Galaksimize benziyor. Lakin galaksinin içinde bulunduğumuz için tamamını Dünya’dan görmek mümkün değil. Buna karşılık, astronomlar için Heykeltıraş Galaksisi, iyi bir gözlem için oldukça ideal konumda. Şimdi gökbilimciler, yaklaşık 65.000 ışık yılı genişliğinde bir alanı kapsayan Heykeltıraş Galaksisi’nin ultra ayrıntılı bir görüntüsünü oluşturdu.

Astronomlar, Sculptor (Heykeltıraş) Galaksisi’nin daha evvel hiç görülmemiş özelliklerini ortaya koyan ultra ayrıntılı bir imaj elde etti. Avrupa Güney Gözlemevi’ne (ESO) ait Şili’deki Çok Büyük Teleskop (VLT) kullanılarak bu yakın galaksi binlerce farklı renkte tıpkı anda gözlemlendi. Açıklamaya nazaran, devasa ölçüde data toplanarak galaksi içindeki yıldızların hayatlarını kapsayan, tüm galaksi ölçeğinde bir manzara oluşturuldu.

VLT’nin MUSE aygıtıyla görülen Heykeltıraş galaksisinin tam görünümü. (Görsel kaynağı: ESO/E. Congiu et al.)

ESO araştırmacısı Enrico Congiu, “Galaksiler inanılmaz derecede karmaşık sistemlerdir ve biz hâlâ onları tam olarak anlamaya çalışıyoruz. Sculptor Galaksisi tam manasıyla ülkü bir pozisyonda: İç yapısını çözebilecek kadar yakın lakin birebir vakitte bütün olarak da görebileceğimiz kadar büyük” diyor.

ESO’nun açıklamasına nazaran bir galaksinin yapı taşları — yıldızlar, gaz ve toz — farklı renklerde ışık yayar. Bu yüzden bir galaksi imgesinde ne kadar fazla renk tonu varsa, iç işleyişi hakkında o kadar çok bilgi edinilebilir. Klâsik imajlar sadece birkaç renk içerirken, yeni harita binlercesini barındırıyor. Bu da bilim beşerlerine yıldızların, gazın ve tozun yaşı, bileşimi ve hareketi üzere pek çok mevzuda ayrıntılı bilgi veriyor.

Araştırmacılar, NGC 253 olarak da bilinen Heykeltıraş Galaksisi’nin bu haritasını oluşturmak için Çok Üniteli Spektroskopik Müşahede Aracı (MUSE) ile galaksiyi 50 saatten fazla müddetle inceledi. Yaklaşık 65.000 ışık yılı genişliğindeki bir alanı kapsamak için 100’den fazla poz birleştirildi.

Çalışmanın ortak müelliflerinden, Almanya’daki Heidelberg Üniversitesi’nden Kathryn Kreckel bu haritanın gücünü şöyle açıklıyor: “Neredeyse tekil yıldız ölçeğinde yıldızların oluştuğu bölgeleri yakınlaştırarak inceleyebiliriz; ancak aynı zamanda tüm galaksiyi bir bütün olarak da analiz edebiliriz.”

Verilerin birinci tahlilinde, takım galakside yaklaşık 500 gezegenimsi bulutsu (ömrünü tamamlayan yıldızlardan yayılan gaz ve toz bölgeleri) tespit etti. Ohio Eyalet Üniversitesi’nden Prof. Adam Leroy, “Gezegenimsi bulutsuları bulmak, galaksiye olan mesafeyi doğrulamamıza olanak tanıyor; ki bu da galaksi üzerine yapılan tüm çalışmaların temelini oluşturuyor” diyor.

Gelecekteki projelerde, bu harita kullanılarak gaz akışlarının nasıl gerçekleştiği, bileşiminin nasıl değiştiği ve yıldızların galaksi boyunca nasıl oluştuğu araştırılacak.