Bu dev gezegen, uzay hakkında bildiklerimize çok ters

Uzayın derinliklerinde yapılan yeni keşifler, cihan hakkındaki bilgilerimizi sarsmaya ve yenilemeye devam ediyor. Son olarak gökbilimciler, bugüne dek kabul edilen gezegen oluşum teorilerine meydan okuyan dikkat alımlı bir ikili sisteme rastladı. Keşfedilen bu sistem, sadece bilim insanlarını değil, kainatın işleyişine merak duyan herkesi şaşkınlığa uğratacak cinsten.

Güneş’in sırf beşte biri kütleye sahip ve Güneş’ten yaklaşık 250 kat daha sönük olan kırmızı cüce bir yıldız olan TOI-6894‘ün etrafında, Jüpiter’in yüzde 17’si kütlesinde dev bir gezegen dönüyor. TOI-6894b ismi verilen bu gezegenin, Satürn’den biraz daha büyük bir yarıçapa sahip olduğu, fakat Satürn’ün yarısı kadar kütlede bulunduğu tespit edildi. Yani, yıldızın küçüklüğüne karşın etrafında dolaşan gezegenin devasa boyutu, gökbilimcileri yeni sorular sormaya yöneltti: Bu kadar küçük bir yıldız, nasıl oluyor da böylesine büyük bir gezegeni yörüngede tutabiliyor?

Kırmızı cüce yıldızlar, galaksimizdeki yıldızların çoğunluğunu oluşturuyor. Fakat, bu yıldızların yörüngesinde büyük gaz gezegenleri bulmak bugüne kadar son derece seçkin görülen bir durumdu. Zira mevcut gezegen oluşum teorileri, kırmızı cücelerin dev gaz gezegenlerini barındırabilecek ortamı sunmadığını öne sürüyordu.

NASA’nın TESS uydusu (Geçiş Yapan Ötegezegen Araştırma Uydusu) tarafından birinci olarak gözlenen ve Şili’deki Çok Büyük Teleskop (VLT) ile doğrulanan bu sistem, alışılmış kanıları adeta yerle bir etti. TOI-6894b, kendi yıldızına, Dünya’nın Güneş’e olan aralığının sadece kırkta biri kadar yakın ve yörüngesini sadece üç gün üzere kısa bir müddette tamamlıyor. Bu özellikler, bilim insanlarının gezegen oluşum süreçlerine dair mevcut teorilerinin önemli biçimde gözden geçirilmesi gerektiğine işaret ediyor.

Gezegenler hakkında bilmediğimiz çok şey var

Araştırmacılar, TOI-6894b üzere dev bir gezegenin, yıldızının etrafındaki kütleçekimsel olarak istikrarsız bir diskten yavaşça gaz çekerek oluşmuş olabileceğini düşünüyor. Fakat şu ana kadar önerilen iki ana gezegen oluşum modeli – çekirdek birikimi ve disk kararsızlığı – bu sistemin ortaya çıkışını tam olarak açıklamakta yetersiz kalıyor.

Warwick Üniversitesi ve UCL’den bilim insanlarının katkıda bulunduğu bu çalışma, galaksimizde dev gezegenlerin ne kadar yaygın olabileceğine dair yeni ipuçları sunuyor. Şayet böylesine küçük yıldızlar bile dev gezegenler barındırabiliyorsa, Samanyolu’nda kestirim ettiğimizden çok daha fazla sayıda ve çeşitli gezegen sistemi var demektir.

TOI-6894b’nin atmosferinin ayrıntılı formda incelenmesi, gezegenin oluşum sürecini ve yapısını daha güzel anlamamızı sağlayabilir. Bu şaşırtan keşif, gökbilimcilere yeni sorular sorduruyor, gezegenlerin oluşumu ve cihandaki dağılımları konusunda bilinenleri tekrar gözden geçirmemize sebep oluyor.