Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz: 60’lar ve 50’ler civarına inen bir enflasyon bekliyoruz

Yılmaz, Edirne Ticaret ve Sanayi Odasında (ETSO) düzenlenen Edirne İş Dünyası Buluşması’nda yaptığı konuşmada, geçen yıl hazırlanan Orta Vadeli Program’ın yerelde ve merkezde iştirakçi bir anlayışla bütün tarafları kapsayacak biçimde yapıldığını anımsattı.

Eylül ayında Orta Vadeli Program’ı güncelleyeceklerini belirten Yılmaz, bunu, ana çerçeve ve politikaları koruyarak Türkiye ve dünyadaki gelişmeler ışığında yapacaklarını kaydetti.

Yılmaz, dünyanın çok iyi bir dönemden geçmediğine dikkati çekerek, “Özellikle pandemi sonrası hala toparlanamamış bir dünya var. Son 20 yıla baktığınızda dünya ekonomisi yüzde 3,6 büyümüş. Ama 2020 ile 2022 dönemine bakarsanız bu yüzde 2’lere düşmüş.” diye konuştu.

Geçen yıl dünya ekonomisinde bir miktar toparlanma olduğunun, büyümenin ise yüzde 3’lere geldiğinin altını çizen Yılmaz, “Bu yıl da 3’ü birazcık geçmesi bekleniyor. Hala o 3,6’nın epeyce altında bir dünya büyümesi kelam konusu. Bir taraftan da dünyada rekabet artmış, bloklaşmalar artıyor, ticari rekabet kızışmış durumda. Korumacılık eğilimlerinin güçlendiğini görüyoruz. Eskisi kadar ticaretin rahat bir biçimde geliştiği bir ortam olmadığını da tabir etmek isterim.” değerlendirmesinde bulundu.

Yılmaz, Türkiye’nin bu şartlar altında büyümede oldukça iyi bir performans gösterdiğini dile getirerek, şöyle devam etti:

“(Türkiye) 2020-2022 büyüme devrinde nitekim kıymetli bir büyüme performansı sergiledi. 2023’te de yüzde 4,5 gibi bir büyümemiz oldu. Bu yıl da yüzde 4 civarında bir büyüme bekliyoruz Orta Vadeli Program’ımızda. Tekrar dünyanın üstünde bir büyüme performansı bekliyoruz. Birinci çeyrekte 5,7 üzere bir büyümemiz oldu. Bundan sonraki periyotta de muhakkak bir düzeyde büyüyerek inşallah bu büyümeye ulaşacağız. Ülkemiz, dünyanın değerli bir iktisadı.”

“Dezenflasyon sürecine girdik”

Geçen yıldan bugüne Türkiye’nin büyümesinde farklı bir yaklaşım sergilediklerini belirten Yılmaz, tüketimle değil, üretimle, yatırımla, ihracatla daha çok büyümek istediklerini söyledi.

Yılmaz, bir taraftan enflasyonu düşürürken diğer yandan da büyümeyi ve istihdamı korumak istediklerini vurgulayarak, “Bu da kolay bir iş değil. Bunun sağlanabilmesi için büyümenin kompozisyonunu, bileşenlerini bilhassa çok değerli görüyoruz.

Daha çok üretimden, ihracattan, yatırımdan kaynaklanan bir büyüme sağlama çabası içindeyiz. Bunu da aşikâr oranda başarmış durumdayız. Geçen yıldan bu yıla baktığımızda yurt içi talebin büyümeye katkısı bir ölçü gerilerken dış talebin katkısı, yani ihracatın katkısının arttığını görüyoruz. Bu yılın birinci çeyreğinde 1,6 puan dış talep büyümemize katkı sundu. Bu da sağlıklı bir büyüme, daha nitelikli bir büyüme açısından çok değerli.” açıklamasında bulundu.

Temel önceliklerinin enflasyon olduğunun altını çizen Yılmaz, “Büyümemiz, ihracatımız, turizmimiz, gerçek tarafta nitekim çok düzgün bir performansımız var. Hele hele dünyanın bugünkü koşullarını dikkate alırsanız; lakin nerede daha çok külfetimiz, enflasyon konusunda. Münasebetiyle geçen yıl hazırladığımız Orta Vadeli Program’da enflasyonu temel öncelik olarak önümüze koyduk ve üç periyoda ayırdık. İsmi üzerinde Orta Vadeli Program; bir yıllık programdan bahsetmiyoruz, 3 yıllık bir program. Birinci yıl geçiş süreci olacak dedik. İkinci yıl dezenflasyon süreci, üçüncü yıl kalıcı fiyat istikrarı periyodu. Geçtiğimiz mayıs ayı itibariyle geçiş sürecini tamamlamış olduk, dezenflasyon sürecine girdik.” diye konuştu.

Yılmaz, haziranda aylık enflasyonun 1,64 geldiğini aktararak, şunları kaydetti:

“Yıllık enflasyon ise 3,8 puan azalarak 71,6 oldu. Temmuz ve ağustos enflasyonları geldiğinde çok daha süratli bir halde yıllık enflasyon gerileyecek. Temmuzda bilhassa 60’lar civarına, ağustosta 50’ler civarına inen bir enflasyonu bekliyoruz. Daha sonra bu uğraşımız devam edecek. Yılın ikinci yarısında enflasyonda süratli bir gerilemeyi daima birlikte göreceğiz. Lakin işimiz bitecek mi, bitmeyecek elbette. Tek haneli sayılara ulaşıncaya kadar bu çabayı sürdürmemiz gerekiyor.

Tek haneyi gelecek sene 20’nin altına düşürmeyi öngörüyoruz 2025 yılında. Bu sene Merkez Bankamızın genel çerçevesi var, ona yakın seviyelerde; bir miktar üstünde, bir miktar altında ama ona yakın seviyelerde bekliyoruz. Gelecek sene yüzde 20’nin altını ön görüyoruz. 2026’da ise tek haneli sayılara tekrar ülkemizi kavuşturmak için tüm çabamızla, koordineli bir formda kararlı bir halde programımızı hayata geçiriyoruz. Bu Orta Vadeli Program, sabır isteyen, kararlılık isteyen bir program. Devlet, millet, iş dünyası, kamu daima birlikte bu programı sahiplenip hayata geçirmemiz çok çok değerli.”

“Geçen yıl hizmet gelirlerimiz 102 milyar dolar civarında gerçekleşti”

Maliye politikaları ve yapısal reformlarla da programı güçlü bir şekilde hayata geçirdiklerini dile getiren Yılmaz, cari işlemler dengesinde çok iyi gelişmeler sağlandığını aktardı.

Cari işlemler açığının geçen yılın ortalarında 57 milyar dolara kadar çıktığını, yıl sonunda ise 45 milyara kadar düşürdüklerini söyleyen Yılmaz, “Mayıs ayında bu 25,6 milyar dolara kadar inmiş durumda. Cari açık azaldıkça, ülkenin dışarıdan borçlanma muhtaçlığı, döviz gereksinimi azalıyor. Daha istikrarlı, daha sürdürülebilir bir yapı oluşmuş oluyor.

Hizmet gelirlerimiz burada değerli katkı sundu. Geçen yıl hizmet gelirlerimiz 102 milyar dolar civarında gerçekleşti. Bunun içinde turizmin hissesi epeyce değerli. Geçen yıl 55,9 milyar dolar turizm geliri elde ettik. 57 milyon turist ülkemizi ziyaret etti. Bu yıl gayemiz 60 milyon turist, 60 milyar dolar gelir. Onu da sağlayacağımıza inanıyoruz. Birinci aylardaki gelişmeler de bunu teyit ediyor.” diye konuştu.

Cari açık konusunda çok iyi bir performans gösterdiklerini kaydeden Yılmaz, geçen yıl cari açığın milli gelire oranının yüzde 4 civarında olduğunu belirtti.

Bu yıl Orta Vadeli Program tahminlerinin, yüzde 3’lere düşmesi şeklinde olduğunu söyleyen Yılmaz, “Şu anda 2,5’ler civarında görünüyor. 2’lere kadar düşme ihtimali var cari açığımızın. Bu çok hoş, çok olumlu bir durum. Burada ihracatımızın önemli katkısı var. Geçen sene ihracatımız 255,4 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu yıl inşallah bunu daha da arttıracağız. Haziran ayında yıllıklandırılmış 12 aylık ihracat 258 milyar dolar civarında, yıl sonunda bunun 260 milyar dolarların üstünde gerçekleşmesini bekliyoruz.” ifadelerini kullandı.

“Kadınların iş gücünde daha fazla yer aldığını görüyoruz”

En önemli göstergelerden birinin, ihracatın ithalatı karşılama oranı olduğuna dikkati çeken Yılmaz, mal ithalatında geçen yıl ocak-haziran döneminde ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 66,7 iken, bu yılın aynı döneminde bu oranın yüzde 74,4 seviyesine yükselmiş olduğunu belirtti.

İstihdamda da makro düzeyde olumlu bir gidişat olduğuna değinen Yılmaz, şöyle konuştu:

“Geçen yıl sonunu 9,4 ile kapattık. Tek haneli işsizlikle ve istihdam edilenlerin sayısı 31,6 milyona ulaşmıştı geçen yıl. Bu yıl nisan ayında bu sayı işsizlik oranı yüzde 8,5’e kadar gerilemiş durumda. Genç işsizliği yüzde 14,5’e kadar düştü. Birinci istatistik bu hususta 2005 yılında yapılmıştı. O tarihten bu yana genç işsizliği en düşük düzeyine gerilemiş durumda. Yeniden bayanlarda işsizlik oranı bir evvelki yıla nazaran yaklaşık 2,9 puan azalarak 11,1’e kadar geriledi. Bu da sevindirici. Giderek bayanların iş gücünde daha fazla yer aldığını görüyoruz.”

Yılmaz, “Mali piyasalarımızda da risk göstergelerinin düştüğünü görüyoruz. Bilhassa Merkez Bankamızın rezervlerinde çok olumlu bir gidişat var. Geçen yıl mayısta 98,5 milyar dolara kadar düşmüştü rezervlerimiz. 28 Haziran prestijiyle yaklaşık 143 milyar dolar düzeyine yükselmiş durumda. Swap hariç net rezerv dediğimiz sayı da tekrar epey düzgün bir yere gelmiş durumda.” ifadelerini kullandı.

Rezervlerin güçlenmesinin önemli olduğunu söyleyen Yılmaz, şu bilgileri paylaştı:

“CDS denen 5 yıllık ülke risk primimizde tekrar geçen yılın mayıs ayına nazaran çok önemli bir düşüş var. Geçen yılın ortalarında 700 baz puanlara kadar çıkmıştı, bugün geldiğimiz noktada 270 baz puana kadar gerilemiş durumda. Bu CDS niçin kıymetli? Dış dünyadan kamu olarak yahut özel dal olarak borç para aldığınızda, döviz bazlı kaynak kullandığınızda CDS ne kadar yüksekse faiz oranınız da o kadar yüksek oluyor.

Borçlanma maliyetimiz yükseliyor. CDS’ler düştüğünde borçlanma maliyetleriniz de düşmüş oluyor. Bu çok çok önemli. 1 puanı bile çok kıymetli. Bu da ülkemizin dış dünyadan kaynak kullanımında kaynak maliyetlerini aşağıya çekmiş durumda.”

Kur Korumalı Mevduat’la ilgili açıklamalarda da bulunan Yılmaz, “O günün koşullarında bir gereksinimdi. Şu anda artık o gereksinim kalmadı diyoruz ve Kur Muhafazalı Mevduat’tan aşama aşama, finansal piyasalarda da istikrarsızlığa yol açmadan Kur Korumalı Mevduatı azaltıyoruz. Geçen yıl 3 trilyon 408 milyar TL’ye kadar yükselmişti. Bu da 126,4 milyar dolara denk geliyordu. 28 Haziran prestijiyle 2 trilyon TL civarına düşürmüş durumdayız. Bu da 62 milyar dolara denk geliyor. Yani dolar bazında bakarsanız, yarı yarıya, yüzde 50’sini azaltmış durumdayız. Bu azalış seyri de devam edecek.” şeklinde konuştu.

“3,7 civarında ulusal gelirimize oranla zelzele harcaması yapıyoruz”

Bir ülkenin bütçesinin disiplin ve risk göstergeleri açısından çok önemli olduğuna dikkati çeken Yılmaz, geçen yıl depremle tarihin en büyük felaketinin yaşandığını hatırlattı.

“Birçok vilayetimizi, 14 milyon insanımızı etkileyen bir afet yaşadık. Kimi ülkelerin nüfusundan, coğrafyasından büyük bir alanda, büyük bir afet yaşadık.” diyen YIlmaz, şunları kaydetti:

“Acil müdahaleler bitti ancak asıl işimiz artık kalıcı biçimde bu bölgelerimizi rehabilite etmeye çalışıyoruz. Kalıcı konutları inşa ediyoruz. Bozulan, tahrip olan, ulaşımından gücüne alt yapıları yapıyoruz. Bir taraftan da o bölgelerimizin sosyoekonomik kalkınmasını gerçekleştirmeye çalışıyoruz. Burada 104 milyar dolar üzere toplam bir maliyetle karşı karşıyayız. Yalnızca bu sene merkezi idare bütçemizden sarsıntı bölge çalışmaları için ayırdığımız kaynak 1 trilyon 30 milyar civarında.

Muazzam bir kaynak ayırıyoruz, geçen sene de bunu yaptık. 2023 yılında bütçe açığının ulusal gelire oranı yüzde 6,4 olacak demiştik lakin daha güzel bir performans gösterdik. Gerçekleşme yüzde 5,2 oldu. Sarsıntı harcamalarını çıkarırsanız, bu açık 1,6’ya düşüyor. Bu açığı 5,2’ye çıkaran zelzele harcamalarımız. Maalesef 3,7 civarında ulusal gelirimize oranla sarsıntı harcaması yapıyoruz. Bu da bütçe açığımızı üst taşıyor. Buna karşın aldığımız önlemlerle bütçe açığını aşikâr limitler içinde tutuyoruz.

Bu sene de tekrar orta vadeli programda 6,4 gaye koymuş durumdayız açık olarak ancak gerçekleşme tekrar geçen sene üzere inşallah yüzde 5’ler civarında olacak. Bunun için uğraş ediyoruz, harcamalara dikkat ediyoruz, daha verimli bir biçimde kaynakları kullanmaya çalışıyoruz. Hem de kamunun gelir tarafına bakıyoruz. Bu sene en ağır yük; gelecek yıldan itibaren bu yük düşmeye başlayacak. Neredeyse yarı yarıya yükümüz azalacak. Gelecek yıldan itibaren daha rahat bir bütçe perspektifi oluşturacağız. Uygun ki güçlü ve istikrarlı bir idaremiz var ve bu ağır yükün altından kalkıyoruz. Sahiden en gelişmiş dediğimiz ekonomiler dahi bu türlü bir şokla karşılaşsa kesinlikle etkilenirler.”

Son devirde yapılan çalışmalarla Türkiye’nin kredi notunun artma eğilimine girdiğini belirten Yılmaz, ülkenin gri listeden çıktığını hatırlattı.

Yılmaz, finansal piyasaların çok daha güçlü hale geldiğini, kredi derecelendirme kuruluşlarının da bu risklerin azaldığını tespit edip Türkiye’nin kredi notlarını yükseltme eğiliminde olduğunu kaydetti.

Amaçlarının, bir taraftan fiyat istikrarını sağlamak başka yandan da yatırımları, üretimi, istihdamı, ihracatı göz gerisi etmemek olduğunu vurgulan Yılmaz, kalkınma stratejisiyle istikrar programını eş vakitli halde sürdürmek istediklerini söz etti.

Yılmaz, Edirne’nin, potansiyeli yüksek bir il olduğunu vurguladı.

Edirne’nin ziraî potansiyelinin yüksek olduğunun belirten Yılmaz, çeltik üretiminde Türkiye’de ilk sırada yer alan kentin, tohum ve hububatta ise önemli bir üretim merkezi olduğunu kaydetti.

Bu noktada Hamzadere Barajı’nın önemli bir proje olduğunu, bunun da bölgeye etkilerinin olacağını dile getiren Yılmaz, “Tarım sektöründe Edirne’ye 2024’te 1,5 milyar lira destekleme ödemesi yapılmış durumda. Yine toplam maliyeti yaklaşık 1,7 milyar lira olan 9 adet gölet projemiz var. Yine önemli sulama projelerimiz var. Toplam yatırım programında yürüyen projelerimizin tutarı 13,5 milyar lira civarında.” dedi.

Edirne-Halkalı Hızlı Tren Projesi’nin hem bölgesel hem ulusal hem milletlerarası açıdan değerli bir proje olduğunu anlatan Yılmaz, 153 kilometrelik Edirne-Çerkezköy etabının 2025 yılı içinde tamamlanması gerektiğini söz etti.

Meriç Taşkın Projesi’nin tek başına 5,6 milyar lira bedeli olduğunu vurgulayan Yılmaz, kelamlarını şöyle tamamladı:

“Göç Yönetimimiz, Trakya hududu güvenlik sistemleri projesi yürütüyor. 1 milyar Türk lirası fiyatında büyük bir proje ve 500 milyon ödenek ayırmış durumdayız. Bu da sınırlarımızdaki güvenlik açısından tekrar çok değerli bir proje. Sıhhat Bakanlığımızın 200 yatak kapasiteli, 1 ikinci basamak sıhhat tesisi, 13 birinci basamak sıhhat tesisi projesi var. Ayrıyeten Trakya Üniversitemizin Diş Hekimliği Uygulama ve Araştırma Hastanesi Projesi de yatırım programımızda yer alan değerli bir proje.”