Hayal kurmak, zihnimizin özgürce dolaşabildiği bir alan sunar ve yaratıcılığımızı besler. Kimi vakit da yeni maksatlar belirlememize yardımcı olur. Lakin kimi vakit bizi gerçeklikten kopararak, toplumsal ilgilerimizi zayıflatabilir. Klinik Psikolog, Psikoterapist Dr. Yasemin Meriç Kazdal, hayal kurmanın artı ve eksilerini yazdı.
Zaman vakit kendinizi kalabalığın ortasında uzaklara dalmış buluyor musunuz?
Soğuk bir sabahın ortasında, güneşli bir kıyıda yürüdüğünüzü düşlediğiniz…
Yorucu bir günün sonunda, gözlerinizi kapatıp değişik bir hayatı hayal ettiğiniz oluyor mu?
Hayal kurmak, zihnin en eski ve en doğal kaçış yollarından biri.
Bazen ilham verir, bazen nefes aldırır, bazen de gerçeklikten uzaklaştırır.
Peki hayallerin bize uygun gelen ve bizi zorlayan yüzlerini nasıl ayırt edebiliriz?
ZİHİNSEL BİR MOLA: HAYAL KURMANIN GÜCÜ
Hayal kurmak, bilhassa gerilimli anlarda zihinsel bir mola fonksiyonu görebilir.
Kısa müddetliğine de olsa içinde bulunduğumuz zorlayıcı gerçeklikten uzaklaşmak, ruhsal bir tampon vazifesi görebilir.
Üstelik son yıllarda yapılan araştırmalar, geleceğe dair yapan hayaller kurmanın, bilişsel hünerleri artırabildiğini gösteriyor.
Hayal kuran bireylerin sorun çözme kapasiteleri, yaratıcılıkları ve maksat belirleme hünerleri, hayal kurmayanlara oranla daha gelişmiş olabilir. Lakin burada değerli bir ayrım devreye giriyor: Hayal kurmanın tipi.
HER HAYAL TIPKI DEĞİLDİR: HAYAL KURMA TÜRLERİ
Yapıcı Hayal Kurma:
Geleceğe dair umut içeren, gayelere odaklanan hayal kurma biçimidir. Tatil planları, meslek hayalleri ya da bir muvaffakiyetin provasını zihinde yaşamak bu tiptendir. Zihni besler, motive eder, ömür gücünü artırır.
Kötümser Hayal Kurma:
Kaygı dolu senaryoların tekrar tekrar zihinde canlandırılmasıdır.
Tartışmalar, kayıplar, başarısızlıklar zihni işgal eder. Uzun vadede ruhsal dengeyi bozabilir.
Dikkat Eksikliğine Bağlı Hayal Kurma:
Bilinçli bir halde başlamayan, denetimsizce gelişen ve birden fazla vakit bireyin dikkatini fonksiyonsuz biçimde dağıtan hayallerdir. Bir anda kendinizi bir öykünün ortasında bulursunuz lakin ne vakit başladınız, nasıl oraya geldiniz bilemezsiniz.
HAYAL KURMAK HOŞTUR… LAKİN FAZLASI?
Her şeyde olduğu üzere hayal kurmada da istikrar kıymetlidir.
Maladaptive Daydreaming (Uygun Olmayan Hayal Kurma), kişinin günlük ömrünü aksatacak seviyede, denetimsiz biçimde hayallere dalmasıyla karakterizedir.
Bu bireyler;
Gerçeklikten uzaklaşır,
Sosyal bağlantılarında zayıflama yaşar,
İş ve akademik performanslarında düşüş gözlemlenir.
Çoğu vakit çocukluk çağı travmaları, yalnızlık, dikkat eksikliği ve ağır gerilim bu tabloya taban hazırlar.
SON KELAM: HAYALLER BİZİ TAŞIMALI, TAŞMAMALI
Hayal kurmak; zihnin bir yetisi, kalbin bir muhtaçlığıdır.
Ancak hayallerde yaşamak, gerçek hayattan kaçmanın bir biçimine dönüştüğünde, artık bizi beslemek yerine yutabilir.
ŞİMDİ KENDİNİZE SORUN:
Hayallerinizden güç mü alıyorsunuz, yoksa hayallerinizin içinde mi kayboluyorsunuz?
Eğer hayaller gerçekliğinizin önüne geçiyor, hayatınızın fonksiyonelliğini zedeliyorsa, bu bir alarm işareti olabilir.
Psikolojik takviye almak, bu durumun art planındaki dinamikleri fark etmenizi ve hayalleri tekrar ömrün hizmetine almanızı sağlar.
Unutmayın; hayal etmek yaşatır lakin gerçekliğe temas etmeyi bıraktığınızda, hayaller sizi yalnızlaştırabilir.