Kazakistan’ın Türkistan şehri tarihi zenginlikleriyle büyülüyor

Tarihi kaynaklara nazaran 2 bin yıllık geçmişe sahip ve eski ismi “Yesi” olan Türkistan kenti, Hoca Ahmed Yesevi’nin doğduğu ve yaşadığı şehir olarak biliniyor.

Türkistan bölgesi ayrıca İslam’ın birinci izlerini simgeleyen Arslan Baba Türbesi ve kadim Otrar kenti üzere mimari yapılara da mesken sahipliği yapıyor.

Kazakistan’ın UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınan birinci tarihi yapıtı olan ve 14. yüzyılda Buyruk Timur tarafından inşa ettirilen Yesevi Türbesi de kentin görkemli yapılarının başında geliyor. Eser, 1993’te başlayan restorasyonla Türkiye tarafından yenilendi.

Ayrıca 1992’de temelleri atılan Hoca Ahmet Yesevi Milletlerarası Türk-Kazak Üniversitesi de kent için çok büyük bir ehemmiyete sahip yapılar ortasında yer alıyor. Türkistan’ın modernleşme ve gelişme çabalarında ise Türkiye’den gelen girişimcilerin katkısının büyük olduğu belirtiliyor.

Şehirde Hoca Ahmet Yesevi Türbesi’nin yanı sıra birçok tarihi eser, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) tarafından restore edildi.

Türkistan Bölgesi Kültür ve Turizm Başkanlığından alınan verilere göre, Türkistan’da geçen yıl 120 bin 344 ziyaretçi konakladı. Bu yılın birinci 6 ayında ise konaklama yapan kişi sayısı 59 bin 248 olarak belirlendi. Hoca Ahmet Yesevi türbesine gelenlerin sayısı 9 ayda 532 bin 285 kişi olarak açıklandı.

“TÜRKİSTAN MUAZZAM BİR COĞRAFYADIR”

Hoca Ahmet Yesevi Memleketler arası Türk-Kazak Üniversitesi’nde tarih bölümü öğretim görevlisi olan Eren Akdeniz, şehrin en önemli isminin “Pir-i Türkistan” olarak anılan Hoca Ahmet Yesevi olduğunu belirterek, aynı zamanda Yesevi’nin tüm Türk coğrafyası için tarihi ve fikri manada değerine dikkati çekti.

Akdeniz, Moğolların efsanevi anlatımlarında yer alan büyük Otrar faciasının da Türkistan’ın çok yakınında gerçekleştiğinden bahsederek, “Bunun yanında Sauran, Atabay gibi, yine Kentau’daki Kara Dağlar üzere Türkistan bölgesinde kıymetli yerleşim alanları bulunmaktadır. Elbet Türkistan, tarih boyunca değerli olaylara şahitlik etmiş, büyük medeniyetlerin dönüşümünü görmüş muazzam bir coğrafyadır” dedi.

Türkiye Türklerinin mensubu olduğu Oğuz boyunun da Sırderya’ya yerleştiğini aktaran Akdeniz, şunları kaydetti:

“Sırderya boyunca çok sayıda hala günümüzde de varlığını sürdüren Oğuz kentlerinin olduğunu biliyoruz. Tekrar çabucak Türkistan’ın dışında Dede Korkut’un anıtı bulunmakta. Anlatılanlara nazaran, kendisinin mezarı Sırderya’nın kenarındaymış. Ama bir sel münasebetiyle mezar kaybolup gitmiş. Ancak sonuç itibariyle Dede Korkut dediğimizde yalnızca Türkiye değil, tüm Türk dünyasının hürmet duyduğu tarihi bir şahsiyetin tekrar bu coğrafyada meftun olduğunu tabir edebiliriz. Tarih boyunca hem Türk kültürü ve tarihi açısından hem de dünya medeniyetine katkı sağlamış, kıymetli isimleri doğuran Türkistan coğrafyası kesinlikle hayatta bir kere de olsun görülmesini beklediğimiz bir coğrafyadır.”

“TÜRBENİN ÜRETİMİ 1386’DA BAŞLAMIŞ”

Tur rehberi İsmail Ömer Ali de Türkistan’da kabri bulunan Hoca Ahmet Yesevi’nin çok önemli bir şahsiyet olduğunu belirterek, Anadolu’nun Türkleşmesine çok büyük katkı sağladığını söyledi.

Çocukluğundan itibaren düzgün bir tahsil alan Yesevi’nin Yusuf Hemedani’den dini ve tasavvufi ilimleri öğrendiğini aktaran Ali, Yesevi’nin de çok sayıda ilim şahsiyetini yetiştirdiğini ifade etti. Ali, Yesevi’ye dair ayrıyeten şu bilgileri verdi:

“Günümüzde dört kıtada olan Türklerin hepsinin örf ve adetlerinin bir olmasına katkı sağlayan Hoca Ahmet Yesevi’dir. Yesevi, kendisi 63 yaşına geldikten sonra ‘daha ben haddi aştım, Peygamber Efendimizden fazla yaşamam mümkün değil’ diyerek, kendisine çilehane yaptırıyor ve bir rivayete göre orada 60 yıl yaşıyor. Çilehanedeyken inzivaya çekildiğinde tüm dünya için önemli bir eser olan ‘Divan-ı Hikmet’i kaleme alıyor.”

Yesevi’nin vefatından neredeyse 200 yıl sonra Timur İmparatorluğu’nun kurucusu ve birinci hükümdarı Buyruk Timur’un Yesevi’nin ehemmiyetine binaen hürmet gösterilmesi gayesiyle bugünkü Yesevi türbesini inşa ettirdiğine işaret eden Ali, “Türbenin yüksekliği 41 metre. İnsanların her ihtiyacını karşılayabilecek bir yapı. İçinde yemekhanesi, kütüphanesi, medresesi var ve halen günümüzde bu bölümlerin hepsi kullanılıyor. Türbenin yapımına 1386’da başlanırken malzemelerde hiç su kullanılmamış. Yapı bildiğimiz pişirilmiş tuğlalardır. Üzerine at sütü kımız ve devenin sütünü mayalamışlardır” dedi.

Hoca Ahmet Yesevi Türbesi’nde ziyaretçilere rehberlik yapan Nurakhmetova Karlygash ise “Hoca Ahmet Yesevi Türbesi sayesinde bizim şehrimiz daha güzel. Tüm Türkleri şehrimize, türbeyi ziyaret etmeye bekliyoruz” diye konuştu.