NASA, buzlu uydulara “delmek” İçin robotik sistemleri test ediyor

Başka bir gezegenin ya da uydunun yüzeyini delmek, kulağa kolay bir misyon üzere gelebilir. Lakin insanlık, bugüne kadar Dünya kabuğunu bile sadece 12 kilometre kadar delebilmişken, Satürn’ün uydusu Enceladus’un yaklaşık 10 kilometre kalınlığındaki buz katmanını aşmak hiç de kolay olmayacak.

Yine de bilim insanları, bu zorluğun üstesinden gelebilecek robotlar geliştirme yolunda adım adım ilerliyor. Amaç, buzla kaplı bu uzak dünyaların altında yattığı düşünülen okyanuslara ulaşmak ve tahminen de Dünya dışı hayatın izlerini bulmak.

Jüpiter’in uydusu Europa ve Satürn’ün uydusu Enceladus, bilim dünyasının merceğinde. Her iki gök cisminin de kalın buz kabuklarının altında, sıvı halde su barındıran okyanuslar olduğu düşünülüyor. Bu durum, onları hayat arayışı açısından hayli cazip hale getiriyor.

NASA’nın büyük beklentilerle hazırladığı Europa Clipper görevi, 2030 yılının Nisan ayında Europa’ya ulaşacak. Misyon, uydunun yaşanabilirliğine dair kıymetli datalar toplayabilir. Şayet umut verici sinyaller alınırsa, bir sonraki adım yüzeye iniş yapacak robotik misyonlar olacak. Lakin bu, beraberinde pek çok teknik ve çevresel zorluk getiriyor.

Europa’nın yüzeyi, misyonun önündeki en büyük mahzurlardan biri. Şiddetli radyasyon, iniş araçlarının elektronik sistemlerini tehdit ediyor. Ayrıyeten, Dünya ile irtibat kurma mühleti epey hudutlu; Europa’nın Jüpiter çevresindeki dönüşü nedeniyle günde sadece birkaç saatlik bir pencere bulunuyor. Bu da, iniş aracının görev süresinin büyük bölümünü kendi başına yürütmesi gerektiği anlamına geliyor.

Enerji kaynağı da ayrı bir sorun. Güneş’e olan uzaklık, güneş panellerini pratik olmaktan çıkarıyor. Bu nedenle robot, şarj edilemeyen pillerle çalışmak zorunda kalacak. Üstelik iniş yapılacak yüzeyin yüksek çözünürlüklü haritaları da şimdi elimizde yok. Europa’nın son derece ince atmosferi, sıcaklıkları -160 ile -220 derece ortasında değişen bir ortam yaratıyor; bu da yüzeydeki buzun beton kadar sert olmasına neden oluyor.

Yeni kuşak robotlar geliştiriliyor

Bu şiddetli şartlara karşın, NASA’nın Jet İtki Laboratuvarı (JPL) bünyesindeki bilim insanları, gelecekteki iniş misyonları için özel olarak tasarlanmış robotlar geliştiriyor. Bu robotlar, geçtiğimiz günlerde Alaska’daki Matanuska Buzulu’nda test edildi. Grubun başında yer alan gezegen bilimci Kevin Hand, geliştirilen teknolojinin epeyce olgunlaştığını belirtiyor.

Robotun ayakları, hem kaya üzere sert hem de gevşek kar üzere farklı yüzeylerde istikrarda kalabilmesini sağlıyor. İstikametini belirleyebilmek içinse LED takviyeli stereoskopik kameralar ve bilgisayarla görme algoritmaları kullanılıyor. Bu sistem, Mars’ta misyon yapan Perseverance gezginininkine benzeri bir teknolojiye sahip.

Bununla birlikte, bu robotlar şimdi kilometrelerce derinlikte delikler açamayacak. Şu etapta gaye, yüzeyde yaklaşık 20 cm derinliğe kadar sondaj yaparak örnekler toplamak. Toplanan bilgiler, gelecekte bu buz katmanlarının altındaki okyanuslara ulaşmayı mümkün kılacak daha gelişmiş robotların dizaynına yer hazırlayacak.

Eğer her şey planlandığı üzere giderse, Enceladus ve Europa’daki buz altı okyanuslara ulaşmak 10 ila 20 yıl ortasında bir vakit alabilir. Lakin insanlık, bu gayeye her geçen gün biraz daha yaklaşıyor. Tahminen de bir gün, Dünya dışı ömrün izleri bu uzak uydulardan birinde keşfedilecek.