Tıp dünyasında dönüm noktası: Bağışıklık sistemi, damarlara zarar veriyor

Yüksek tansiyon, kolesterol ve diyabet üzere bilinen risk faktörlerini denetim altına almak, kalp hastalıklarına karşı uzun yıllardır en tesirli korunma metodu olarak biliniyor. Aspirin ve statin üzere ilaçlar milyonlarca insanın hayatını kurtardı. Fakat ABD’de kalp hastalıkları hala en yaygın vefat nedeni olmaya devam ediyor. Üstelik birçok insan, risk faktörlerini denetim altında tutmasına karşın kalp krizi geçiriyor.

Michigan Üniversitesi’nden bilim insanları bu duruma açıklık getirebilecek yeni bir ipucu buldu. Araştırmaya nazaran, bağışıklık sistemi tarafından üretilen suPAR isimli bir protein, damarları tıkayan ve sertleştiren plak oluşumuna (ateroskleroz) direkt neden oluyor.

Ateroskleroz, dünya genelinde milyardan fazla insanı etkileyen, kalp krizi ve felçlerin en kıymetli nedeni olan bir damar hastalığı. Yağlı plaklar damar duvarlarına birikerek kan akışını zorlaştırıyor ve ölümcül risk yaratıyor.

SuPAR proteini kemik iliğinde üretiliyor ve bedenin iltihap düzeyini bir termostat üzere ayarlıyor. Daha evvel yüksek suPAR düzeylerinin kalp hastalığı riskini artırdığı biliniyordu, lakin bunun direkt bir neden olduğu birinci sefer kanıtlandı.

GENETİK İSPATLAR DA BULUNDU

Araştırmacılar, kalp hastalığı olmayan 5 binden fazla kişiyi inceledi ve suPAR düzeyi yüksek olanların, tansiyon yahut kolesterol yüksek olmasa bile ateroskleroz geliştirme riskinin besbelli halde arttığını buldu.

24 bin kişinin genetik bilgilerini inceleyen takım, PLAUR isimli bir gendeki varyantın suPAR düzeyini yükselttiğini ve bunun da kalp damar tıkanıklığı riskini artırdığını keşfetti. 500 bin kişilik İngiltere Biobank verisi ve iki farklı büyük bilgi setiyle yapılan genetik tahlillerde bu irtibat doğrulandı.

Fareler üzerinde yapılan deneylerde de yüksek suPAR verilen farelerde, olağan düzeye sahip olanlara nazaran damarlarında çok daha fazla plak oluştuğu gözlendi. Bu bulgular, suPAR’ın damar hasarına direkt katkıda bulunduğunu net halde gösterdi.

MEVCUT İLAÇLAR ETKİSİZ

Mevcut kalp ilaçları, bilhassa kolesterol düşürücüler, suPAR düzeyini düşürmüyor. Bu da suPAR’ın kalp hastalıklarının tedavisinde büsbütün yeni bir gaye olabileceğini gösteriyor.

Araştırmayı yöneten Dr. Salim Hayek ve grubu, suPAR düzeylerini inançlı biçimde düşürebilecek yeni tedaviler geliştirmek için çalışmalarını sürdürüyor.