Uzay araştırmalarında bir ilk: Güneş benzeri genç yıldızın çevresinde su bulundu

Bilim insanları, Güneş Sistemi’nin erken devirlerinde suyun dış bölgelerde çokça bulunduğunu ve kuyruklu yıldızlar ile asteroitlerin yaklaşık 4 milyar yıl evvel Dünya’ya su taşıdığını uzun müddettir öne sürüyordu. Bu hipotez, yeni oluşmakta olan yıldız sistemlerinin direkt incelenmesine imkan tanıyan teknolojik gelişmelerle daha da güçleniyor.

Bu alandaki en somut kanıtlardan biri, gelmiş geçmiş en güçlü uzay teleskobu olarak bilinen NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu’nun gözlemleriyle elde edildi. Johns Hopkins Üniversitesi liderliğindeki araştırma ekibi, ilk kez, Güneş benzeri genç bir yıldızın çevresinde su buzu tespit etti.

Dünya’dan 155 ışık yılı uzaklıktaki HD 181327 adlı bu genç yıldız, sadece 23 milyon yaşında. Karşılaştırmak gerekirse Güneş Sistemi’nin yaşı 4,6 milyar yıldan fazla.

ETRAFINDAKİ DİSKTE KEŞFEDİLDİ

Henüz gezegenlerini bile oluşturmamış olan bu genç yıldızın etrafında, toz ve gazdan oluşan bir “gezegen öncesi” disk bulunuyor. Bilim insanları, James Webb’in kızılötesi spektrografı ile gerçekleştirdikleri gözlemlerde burada suyun kimyasal izlerine rastladı. Elde edilen datalara nazaran, buzun büyük kısmı sistemin dış halkasında bulunuyor ve bu halkanın kütlesinin yüzde 20’sinden fazlasını oluşturuyor.

Bilimsel mecmua Nature’da yayınlanan çalışmanın başyazarı Chen Xie, NASA tarafından yayımlanan basın açıklamasında şöyle konuştu:

“Webb, yalnızca su buzu değil, kristalize su buzu tespit etti. Bu buz türü, Satürn’ün halkalarında ve Kuiper Kuşağı’ndaki cisimlerde de bulunuyor. Bu tür buzlar, gezegen oluşumunu kolaylaştırıyor. Ayrıca, zamanla karasal gezegenlere su taşıyabilecek materyallerin bir parçası olabilir.”

İÇ KISIMLARDA BULUNAMADI

Gözlemler, yıldıza yaklaştıkça buz ölçüsünün azaldığını gösteriyor. Diskin iç kısımlarında neredeyse hiç buz izine rastlanmazken, orta kısımlarda buz oranı yalnızca yüzde 8 civarında. Bu durumun, yıldızdan gelen morötesi ışınların buzu buharlaştırmasından kaynaklandığı düşünülüyor. Lakin kimi buzların kayalık cisimlerin ve gezegenimsi yapıların içinde gizli olması da ihtimaller ortasında.

Araştırmacılar, James Webb ve yakında fırlatılacak yeni kuşak teleskoplarla benzeri sistemlerde su buzu arayışına devam etmeyi planlıyor. Bu çalışmalar, gezegen oluşum süreçlerini daha âlâ anlamamıza ve Güneş Sistemi’nin nasıl oluştuğuna dair yeni bilgiler edinmemize katkı sağlayacak.