Uzayda “klon” savaşları: Çinli şirketler Starship’in peşine düştü

Uzay endüstrisinde artık neredeyse her hafta Çinli yeni bir girişimin sahneye çıkışına şahitlik ediyoruz. İddialı roket tasarımları ve “birkaç yıla yörüngedeyiz” vaatleriyle yola çıkan bu şirketlerin ajandası aslında uzun süre belliydi: SpaceX’in emektarı Falcon 9’un izinden gitmek. Hatta bu akımın en taze örneği olan Zhuque-3, bu ayın başında ilk uçuşuna çıktı. Ana görevini başarıyla tamamlasa da iniş sırasında çakılmaktan kurtulamadı; ancak bu durum, ilk deneme için beklenen bir tabloydu.

Fakat son bir yıl içinde rüzgarın yönü tamamen değişti. Tıpkı Elon Musk’ın Falcon 9’u bir kenara bırakıp tüm enerjisini Starship projesine yoğunlaştırması gibi, Çinli şirketler de rotayı “tamamen yeniden kullanılabilir” devasa roketlere kırdı. Artık Çin uzay sektöründe asıl rekabet, kimin daha iyi bir Starship kopyası değil, alternatifi üreteceği üzerine dönüyor.

Bu dönüşümün fitilini bizzat Çin hükümeti ateşledi. 2024’ün kasım ayında, devletin devasa projesi Long March 9’un tasarımında köklü bir değişikliğe gidildiği açıklandı. Daha önce klasik, tek kullanımlık ve üç aşamalı bir roket olarak hayal edilen bu dev araç, bir anda Starship modelini anımsatan, tamamen yeniden kullanılabilir bir yapıya evrildi.

Hükümetin bu hamlesi, özel sektörü de anında harekete geçirdi. Cosmoleap isimli girişim, roketlerini SpaceX’in o meşhur “mekanik kollarla yakalama” yöntemiyle indireceğini duyurdu. Ardından Astronstone firması, paslanmaz çelik gövdesi ve metan yakıtıyla SpaceX’in yöntemlerini açıkça benimsediğini gizlemeyen bir projeyle ortaya çıktı. İşin dozunu en çok artıran ise “Beijing Leading Rocket Technology” oldu; şirket, geliştirdiği araca doğrudan “Starship-1” adını verdi.

Kağıt üzerindeki planlar gökyüzüne ulaşabilecek mi?

Çinli girişimlerin çoğu, devletin devasa projelerine kıyasla Starship’in daha küçük ve yönetilebilir versiyonlarını inşa ederek işe başlıyor. Yeni kurulan bir şirket için doğrudan ağır taşıma kapasiteli bir dev üretmek mantıklı değil, ancak bu planların ne kadarının gerçeğe dönüşeceği hala büyük bir soru işareti.

Geçmişte Amerika’da da onlarca şirket benzer bir heyecanla yola çıkmış, fakat sadece birkaçı yörüngeyi görebilmişti. Çinli yatırımcılar için SpaceX’in en ileri teknolojisini rehber almak şu an için en güvenli liman gibi duruyor. Yine de Starship tasarımının daha küçük ölçeklerde verimli çalışıp çalışmayacağı mühendislik açısından hala tartışılıyor. Çinli start-up’ların bu zorlu sınavı verip veremeyeceğini ve gökyüzünde gerçek birer rakip haline gelip gelmeyeceklerini önümüzdeki birkaç yıl içinde göreceğiz.