“Yıkıcı deprem bekleniyor” diye duyurdu: İşte “deprem üretme zamanı gelmiş” 30 fay

Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Zelzele Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir, Türkiye’de “deprem üretme zamanı gelmiş” 30 fay tespit ettiklerini bildirdi.

Sözbilir, 1996 yılında ilgili bakanlık tarafından yapılan bilimsel çalışmada 15’e yakın sarsıntı üretmemiş fayın tespit edildiğini, bugüne kadar bunların 6’sının kırıldığını söyledi.

“DEPREM ÜRETME ZAMANI GELMİŞ”

Kahramanmaraş merkezli 2023’teki sarsıntıların akabinde ülke genelindeki fayların durumunu belirlemek için çalışma başlattıklarını söz eden Sözbilir, “Türkiye’de 2011 yılından bu yana tanımlanan 485 fay var. Bunların içinde ‘sismik boşluk’ dediğimiz bir fay tipi var. Bunlar, deprem üretme zamanı gelmiş fay sınıfında değerlendiriliyor.” dedi.

Sözbilir, fayların üzerinde son 125 yılda gelişen sarsıntılara öncelik verdiklerini anlatarak, şöyle konuştu:

“Depremler yoksa bu, fayların sarsıntı üretmeden gerilim biriktirdiği manasına geliyor. Bu birinci çıkış noktamız. İkinci çıkış noktamız da bilhassa son 20 yılda Türkiye’de fayları kesip inceleme yöntemini uygulamaya başladık. ‘Paleosismoloji’ denilen bu yol de uygulanınca fayların geçmiş periyotta ürettikleri sarsıntıları ortaya çıkarmış olduk ve ona nazaran fayın zelzele tekrarlama aralığını bulduk. Bir de fayın en son zelzelenin akabinde geçen mühleti var. Bu mühletle sarsıntı tekrarlama aralığı birbirine ne kadar yakınsa ya da üst üste çakışıyorsa fayın zelzele üretmesi çok yakında olacak manasına geliyor. Bütün bu kıstaslara nazaran değerlendirdiğimizde, Türkiye ölçeğinde 30 sismik boşluk sınıfında, yani her an sarsıntı üretebilecek fayların olduğunu ortaya çıkarmış olduk.”

YIKICI DEPREM BEKLENİYOR

İstanbul’un güneyindeki Kumburgaz, Adalar ve Avcılar segmentinin oluşturduğu fay hattında yıkıcı deprem beklendiğine dikkati çeken Sözbilir, şunları kaydetti:

“Akdeniz ve Ege Denizi’nde de aslında denizin içinde belirli faylar var. Ama onların dışında karada 30’a yakın fay var. Batı Anadolu’da İzmir’de Tuzla, Gökçeyazı segmentli Balıkesir, Eskişehir faylarını sayabiliriz. Orta Anadolu’da Tuz Gölü, Kayseri-Erciyes ve Erkilet fayları bu sınıfın içine giriyor. Kuzey Anadolu Fayı üzerinde birçok kırılmış durumda lakin bir kısmı da Erzincan, Bingöl tarafındaki Yedisu Fayı üzere modüller, sismik boşluk sınıfında bedellendiriliyor. Doğuya gerçek gittiğimizde Malatya, Ovacık üzere faylar sismik boşluk sınıfında bedellendiriliyor. 3 bin, 4 bin yıldır zelzele üretmemiş faylar. Daima gerilim biriktiriyor. Güneydoğu Anadolu bindirme nesli var. Bu da çok büyük ölçekli bir fay çizgisi. Burada da Şirvan, Cizre ve Yüksekova fayları sismik boşluk sınıfında bedellendirilen faylar sınıfına giriyor.”

FAY ÜZERİNDEKİ YERLERDE YAPILMASI GEREKENLER

Sözbilir, hazırladıkları raporları, çalışma yürüttükleri fayların bulunduğu belediyelere teslim ettiklerini, onların da Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile görüşmeler yaptığını belirtti.

Bu faylar üzerindeki yapılaşmanın engellenmesi gerektiğine işaret eden Sözbilir, “Öncelikle bu fayların yapılaşma açısından mekansal planlamada kıymetlendirilmesi lazım. ‘Fay sakınım bandı’ dediğimiz bantlarla, bu fayların üzerindeki yapılaşmanın engellenmesi, kısıtlanması gerekiyor. Fayların üzerinde yapı stoku varsa bunların bu fay kırıldığında yapacağı hareketin bina manasında ne tabir ettiğini ortaya koymak gerekiyor. Hasar alma yüzdesi yüksekse binanın kentsel dönüşüm kapsamında kıymetlendirilmesi gerekiyor.” tabirlerini kullandı.